ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΔΙΑ

Η Κυρήνη ιδρύθηκε ως αποικία ελλήνων από τη Θήρα (Σαντορίνη) το 630 π. και αποτελεί τη γεννέτειρα του Ερατοσθένη, ο οποίος πρώτος υπολόγισε την περίμετρο της γης.

Σύμφωνα με την παράδοση, το Μαντείο των Δελφών εκπόνησε χρησμό, με τον οποίον ώθησε τους Έλληνες της Σαντορίνης να αναζητήσουν στην Βόρεια Αφρική νέο τόπο κατοικίας.

Με τα χρόνια ακολούθησαν και άλλοι Έλληνες, φυσικά, μεταξύ των οποίων και Πελοποννήσιοι και Κρήτες.

Γρήγορα αναπτύχθηκε κι εξελίχτηκε σε κέντρο του ελληνικού πολιτισμού στη Β. Αφρική ενώ αποτελούσε επίσης μεγάλο εμπορικό κέντρο.

Τον 3ο αιώνα π.Χ., στην πόλη ιδρύθηκε η φιλοσοφική Σχολή της Κυρήνης από τον Αρίστιππο, μαθητή του Σωκράτη.

Μέσα σε διάστημα διακοσίων ετών, ιδρύθηκαν και άλλες πόλεις στην περιοχή.

Μεταξύ αυτών η Βάρκη (σημ. Al Marj), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημ. Βεγγάζη), η Αλ Μπάυντα , η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημ. Τόκρα) και η Απολλωνία (σημ. Susah), το λιμάνι της Κυρήνης.

Μαζί με την Κυρήνη, ήταν γνωστές ως “Πεντάπολις”.

Η Κυρήνη ήταν η σημαντικότερη από τις πέντε ελληνικές αποικίες στη σημερινή Λιβύη.

Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε το 323 π.Χ., η Κυρηνική Δημοκρατία υποτάχθηκε στους ηγεμόνες της Δυναστείας των Πτολεμαίων και λίγους αιώνες αργότερα, έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως επαρχία.

Στο ψηλότερο σημείο της πόλης, βρίσκεται ο ναός του Δία, που χρονολογείται από τον 5ο π.Χ. αιώνα

Οι διαστάσεις του είναι ίδιες με τον ναό του Δία της Ολυμπίας και στο κέντρο του υπήρχε κολοσσιαίο άγαλμα του Δία ύψους 12-13μ, αντίγραφο του αγάλματος της Ολυμπίας του Φειδία, από το οποίο έχουν διασωθεί μόνο τα δάκτυλα των ποδιών του.

Καταστράφηκε κατά τη διάρκεια μιας εβραϊκής εξέγερσης το 115 μ.Χ και αποκαταστάθηκε 5 χρόνια αργότερα από τους Ρωμαίους μετά από εντολή του αυτοκράτορα Αδριανού.

Το 375 μ.Χ καταστράφηκε μερικώς από σεισμό και την πλήρη καταστροφή του ναού την ολοκλήρωσαν οι ζηλωτές χριστιανοί που τον θεωρούσαν “κρησφύγετο δαιμόνων”.

Ο ναός του Δία καταστράφηκε τελευταία φορά μερικώς το 1978 μετά από εντολή του Μουαμάρ Καντάφι.

Η περίφημη «Αφροδίτη της Κυρήνης», ένα ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα που αντιπροσωπεύει τη θεά Αφροδίτη, ένα ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνικού πρωτοτύπου, ανακαλύφθηκε από Ιταλούς στρατιώτες εδώ το 1913.

Μεταφέρθηκε στη Ρώμη, όπου παρέμεινε μέχρι το 2008, οπότε και επέστρεψε στη Λιβύη.

Η Κυρήνη είναι από το 1982 Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς) στην αρχαιότητα πήρε το όνομα της από την πηγή Κύρη, που ήταν αφιερωμένη στο θεό Απόλλωνα τον οποίο λάτρευαν εξ ου και η Απολλωνία (Susah), το λιμάνι της Κυρήνης.