ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΩΝ

Το Ιερό των Καβείρων υπαγόταν διοικητικά στην Ηφαιστία που ήταν το κέντρο της λατρείας του ΗΦΑΙΣΤΟΥ και η κυριότερη πόλη του νησιού.

Το ιερό αναπτυσσόταν σε δύο πλατώματα και είχε τρεις οικοδομικές φάσεις, την αρχαϊκή, την ελληνιστική και την υστερορωμαïκή.

Τα κτίριά του βρίσκονται σε δύο μικρά άνδηρα, διαμορφωμένα στην πλαγιά του χαμηλού λόφου που κατεβαίνει απότομα στη θάλασσα, σχηματίζοντας το ακρωτήριο Χλόη.

Το αρχαϊκό τελεστήριο βρίσκεται στο νότιο πλάτωμα και είναι διαστάσεων

6.40 x 13.50 μέτρα με θρανία από μισοψημένους πλίνθους κατά μήκος των τειχών όπου καθόταν οι μύστες.

Στο βάθος υπήρχε ο ιερότερος χώρος, το άδυτο, όπου έμπαινε ο ιερέας και στεκόταν τα αγάλματα των θεών.

Είναι ίσως το αρχαιότερο γνωστό τελεστήριο στον ελληνικό χώρο, παλαιότερο και από το Σολώνειο Τελεστήριο της Ελευσίνας.

Καταστράφηκε από πυρκαϊά μάλλον με την εισβολή των Περσών το 512 Π.

Το ελληνιστικό τελεστήριο ήταν κτισμένο στο βόρειο πλάτωμα και είναι το πρώτο που αντικρίζει κανείς μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο. Ορθογώνιο με διαστάσεις

33 x 46.10 μέτρα είναι διπλό

σε σχέση με το ιερό της Σαμοθράκης και στην πρόσοψη είχε στοά με 12 κίονες δωρικούς.

Χωριζόταν σε τρία κλίτη με δύο σειρές από 4 ιωνικούς κίονες.

Από τα ευρήματα επιβεβαιώθηκε η χρονολόγηση του μεγάλου τελεστηρίου γύρω στο 2ο Π.

Λεηλατήθηκε και κάηκε κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους ανάμεσα στο 2ο και 3ο Μ.

Το υστερορωμαϊκό τελεστήριο (η λεγόμενη «βασιλική») βρίσκεται στο νότιο πλάτωμα και είναι θεμελιωμένο “πάνω στο αρχαϊκό κτίριο”.

Η είσοδος του Ιερού βρισκόταν στη νότια πλευρά και είχε πρόναο με επτά κίονες.

Η κεντρική αίθουσα, μήκους 17μ., ήταν χωρισμένη σε τρία μέρη από δύο σειρές πέντε κιόνων.

Τα δύο πλευρικά τμήματα είχαν μεγαλύτερο μήκος από το κεντρικό, με θρανία τουλάχιστον κατά μήκος του νότιου τοίχου.

Ένας διάδρομος χώριζε την κεντρική αίθουσα από τα άδυτα που βρισκόταν στο βάθος.

Η όλη διαμόρφωση δείχνει ότι θέλησαν να επαναλάβουν, σε γενικά πλαίσια αλλά σε μικρότερες διαστάσεις, την κάτοψη του κατεστραμμένου παλαιού ελληνιστικού κτιρίου.

Τα ερείπιά του αντιπροσωπεύουν την τελευταία περίοδο ύπαρξης του ιερού και μαρτυρούν τη μακρά επιβίωση της λατρείας των Καβείρων στη Λήμνο.

“Ίσως” η καταστροφή του οικοδομήματος και το οριστικό τέλος του ιερού να οφείλονται στην “καταστροφική μανία των πρώτων χριστιανών” στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου Μ.

Το Ιερό των Καβείρων Ανακαλύφθηκε από τον L. Bernarbo Brea στο ακρωτήριο της Χλόης, στη ΒΑ Λήμνο, απέναντι από την περιοχή της αρχαίας Ηφαιστίας. Ανασκάφθηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας στα χρόνια 1937-39.